Komputer składa się z kilku współpracujących ze sobą elementów, które oddzielnie byłyby w zasadzie bezużyteczne. Choć zapewne mógłbyś wymienić wiele z nich, to z teoretycznego punktu widzenia urządzenie to będzie działać, mając tylko 4 części. Są nimi płyta główna, zasilacz, procesor centralny (CPU) oraz pamięć RAM w formie wymiennych lub wlutowanych kości. To właśnie temu ostatniemu komponentowi przyjrzymy się bliżej. W artykule opisujemy jego działanie, przeznaczenie oraz rodzaje. Podpowiadamy też, jak dobierać pamięć RAM, planując zakup sprzętu rozbudowę PC-ta.
Pamięć RAM – co to jest i jak działa?
Opis tego podzespołu warto zacząć od wyjaśnienia związanego z nim skrótu, czyli RAM. Pochodzi od angielskich słów „Random Access Memory” i w dosłownym tłumaczeniu oznacza pamięć ze swobodnym dostępem. Terminem tym określa się moduły układów scalonych przyjmujących postać niewielkich kości, które są magazynem zasobów operacyjnych komputera.
Choć może to brzmieć skomplikowanie, to w rzeczywistości zasada działania tych podzespołów jest bardzo prosta. Procesor CPU podczas pracy przetwarza mnóstwo danych związanych np. z działaniem systemu operacyjnego czy uruchomionych w nim programów. Najważniejsze z nich „trzyma” we własnej pamięci podręcznej, do której ma niezwykle szybki dostęp, ale jej pojemność jest mocno ograniczona. Z tego powodu informacje niepotrzebne w danym momencie, mogące przydać się w przyszłości, są przechowywane w kościach RAM-u i właśnie to jest ich podstawową funkcją.
Pamięć RAM – funkcje
Pamięć RAM to podzespół, który ma kluczowe znaczenie dla sprawności działania komputera, gdyż:
- pozwala CPU pracować z pełną wydajnością;
- przyspiesza uruchamianie systemu operacyjnego, aplikacji, gier i innego oprogramowania;
- usprawnia działanie wielu innych podzespołów – np. są wbudowane w karty graficzne, wspierając procesor GPU.
Pamięć RAM – rodzaje ze względu na urządzenie. Jaki RAM w laptopie, a jaki w komputerze stacjonarnym
Musisz mieć świadomość tego, że obecnie kość pamięci RAM znajdziesz zarówno w komputerach, jak i wielu innych rodzajach urządzeń elektronicznych. Moduły te stosuje się m.in. w smartfonach, tabletach czy sterownikach maszyn przemysłowych. My skupimy się jednak na sprzęcie komputerowym.
W kwestii działania podzespoły te zawsze pełnią identyczną funkcję, natomiast wyraźnie różnią się budową. Moduły przeznaczone do notebooków są mniejsze, ale za to wyższe od tych stosowanych w komputerach stacjonarnych. Najłatwiej rozróżniać je po oznaczeniu, którym dla pierwszej grupy urządzeń jest SO-DIMM, natomiast dla drugiej DIMM.
Jeśli jesteś posiadaczem stosunkowo nowego laptopa, warto zweryfikować jego budowę, zanim postanowisz rozbudować pamięć RAM. W coraz większej liczbie modeli notebooków kości wlutowane są na stałe – co oznacza brak możliwości dołożenia kolejnych, a ewentualna wymiana wymaga specjalistycznych narzędzi.
Na jaki standard technologiczny postawić?
Czas teraz na krótki poradnik związany z wyborem standardu technologicznego pamięci RAM, o którym musisz wiedzieć, planując zakup dodatkowych kości. Obecnie określa go skrót DDR, na którego końcu znajduje się jeszcze cyfra. W przypadku stosunkowo nowych komputerów zwykle stosuje się dziś DDR4 lub 5, natomiast w starszym sprzęcie DDR1 do 3. Każdy z nich różni maksymalna przepustowość, a więc szybkość odczytu oraz zapisu danych. Na co się zdecydować?
W przypadku rozbudowy sprzętu trzeba po prostu wybrać moduł obsługiwany przez jego płytę główną. Standardy te są niekompatybilne ze sobą, a więc np. pamięć RAM DDR3 będzie bezużyteczna w komputerze wykorzystującym standard DDR4. Niemożliwe będzie nawet zamontowanie tych kości w gnieździe – na złączach krawędziowych jest wcięcie, które zależnie od typu modułu, znajduje się w innym miejscu.
Pamięć RAM a częstotliwość taktowania
Kupując do swojego komputera pamięć operacyjną, powinieneś rozumieć znaczenie jednego z jej najważniejszych parametrów, jakim jest częstotliwość taktowania. Wyrażana w hercach (Hz) określa ilość cykli pracy w każdej sekundzie. W praktyce oznacza to liczbę operacji (zapisu lub odczytu), jakie podzespół ten może przeprowadzić w tym czasie. Na przykład kość pamięci RAM 400 MHz jest w stanie wykonać aż 400 milionów cykli – w przypadku przedrostka „M”, czyli „mega” do podanej liczby należy dopisać 6 zer.
Częstotliwość pamięci RAM bezpośrednio przekłada się na wydajność działania modułu. Co ważne, podany powyżej przykład dotyczy kości wykonanych w dość starej technologii, czyli DDR2, którą powinieneś już znać z pierwszej części artykułu. Obecnie pamięć RAM w najwyższym standardzie (DDR5) może pracować nawet z częstotliwością 6400 MHz.
Jakimi jeszcze parametrami cechują się kości pamięci RAM?
Przy okazji należy wspomnieć o innych parametrach technicznych tych podzespołów. Pamięci RAM do komputera, zależnie od technologii wykonania kości oraz jej wersji, różnią się od siebie także:
- napięciem pracy (przeciętnie od 1,5 V do 1,1 V) – mamy tutaj podział na modele standardowe, zwykle stosowane w komputerach stacjonarnych, oraz niskonapięciowe do laptopów,
- przepustowością wyrażaną w megabitach na sekundę (Mb/s) – określa, jak wiele informacji moduł może przesłać w tej jednostce czasu,
- pojemnością, czyli ilością miejsca na dane.
Jakie są wielkości pamięci RAM?
Warto zatrzymać się na chwilę przy tym parametrze, gdyż większość osób zwraca uwagę przede wszystkim na niego. Kości RAM mają określoną wielkość, która informuje o ilości miejsca przeznaczonego do przechowywania danych. Pamięci operacyjne stale rosną i dziś dostępne są nawet w wersji 512 GB. Jednak te największe znajdują zastosowanie głównie w serwerach – użytkownicy komputerów zwykle wybierają modele o pojemności od 2 do 64 GB.
Z całą pewnością im są pojemniejsze, tym lepiej, ale ograniczeniem zawsze jest płyta główna komputera. Kupując moduły, koniecznie upewnij się, ile gigabajtów maksymalnie można zainstalować w jednym gnieździe Twojego urządzenia.
Specjalistyczne parametry pamięci RAM – na co zwrócić uwagę?
Błędy w przetwarzaniu danych przez procesor mogą mieć poważne konsekwencje dla stabilności działania komputera. Z tego powodu kość pamięci RAM w niektórych przypadkach jest wyposażona w technologię ECC. Znajduje ona zastosowanie w podzespołach serwerowych i odpowiada za tzw. mechanizm kontroli parzystości. Jest wyposażona w bity przechowujące sumy kontrolne, które wykorzystywane są do weryfikowania spójności danych. Uzupełnieniem tego rozwiązania jest EEC do korekcji wykrytych błędów.
Powyższe kwestie mają znikome znaczenie dla użytkowników komputerów. Istnieją jednak pewne zaawansowane parametry techniczne pamięci RAM, które są istotne dla pracujących z profesjonalnym oprogramowaniem lub miłośników gamingu. W takiej sytuacji warto zwrócić uwagę na:
- timingi (CL) – informują o czasie reakcji modułów, który im jest niższy, tym lepiej;
- pracę w trybie wielokanałowym – umożliwia łączenie ze sobą poszczególnych kości zamontowanych w gniazdach płyty głównej celem zwiększenia ich wydajności (zależnie od technologii może to być Dual, Triple, Quad lub Hexa Channel, czyli odpowiednio połączenie 2, 3, 4 lub 6 modułów);
- chłodzenie – jest w nie wyposażana głównie gamingowa pamięć RAM.
Warto też przemyśleć kwestię pojemności kości zamontowanych w komputerze oraz efektywności jej wykorzystania.
W jaki sposób zwiększyć ilość pamięci RAM? Jaki RAM dokupić?
W każdym komputerze stacjonarnym istnieje możliwość rozbudowy ilości pamięci RAM. Z kolei w przypadku laptopów dostępność tej opcji zależy od konkretnego modelu. W jednych kości są instalowane w gniazdach, natomiast w innych, lutowane do płyty – w drugim przypadku ich wymiana wymaga interwencji dobrego serwisu.
W efekcie właściciele notebooków chcący rozbudować sprzęt, muszą zacząć od sprawdzenia, czy w ogóle da się to zrobić. Z kolei kupując moduły, należy dobrać je do komputera pod kątem:
- technologii – DDR2, 3, 4 lub 5,
- budowy – DIMM są przeznaczone do urządzeń stacjonarnych, a SO-DIMM do laptopów,
- pojemności – każda płyta główna ma określony jej limit obsługiwany przez poszczególne gniazda.
Warto dodać jeszcze, że w przypadku braku odpowiedniej wiedzy z zakresu wymiany czy dokładania tych modułów, najlepiej skorzystać z pomocy serwisu komputerowego.
Pamięć RAM – jak ją zwolnić?
Montaż dodatkowych modułów RAM powinien przyspieszyć działanie komputera. Zdarza się jednak, że pomimo dużej pojemności kości pamięci operacyjnej, po pewnym czasie działania urządzenia jego wydajność spada. Często jest to efekt „zapychania” ich przez oprogramowanie. Choć system powinien sam usuwać z nich niepotrzebne dane, tak mechanizm ten nierzadko okazuje się nieefektywny. Aby rozwiązać problem, najlepiej zainstalować specjalny program, który pozwala na ręczne czyszczenie modułów lub, po odpowiedniej konfiguracji, robi to automatycznie.
Czy poleasingowe kości są równie dobre, jak nowe?
Na koniec drobna porada związana z zakupem modułów. Na rynku znajdziesz zarówno fabrycznie nowe kości pamięci RAM, jak i używane, które cechuje dużo niższa cena. Wybór tych drugich jest jak najbardziej godny polecenia, ale pod warunkiem, że postawisz na podzespoły poleasingowe. Mają pewne pochodzenie, są wnikliwie testowane przed sprzedażą i objęte gwarancją.
Jak dobierać pamięć RAM do swoich potrzeb?
Wiesz już, że płyta główna komputera ogranicza maksymalną ilość RAM, jaką można na niej zainstalować. Jest to więc pierwsza kwestia, na którą powinieneś zwrócić uwagę podczas zakupu kości pamięci. Oprócz tego należy zweryfikować:
- w jakiej technologii musi być wykonany moduł dla danego komputera (od DDR2 do DDR5);
- obsługiwane napięcie – w laptopach zwykle jest niższe, co wymaga zakupu RAM-u niskonapięciowego (będzie oznaczony symbolem „LV”);
- rodzaj modułów już znajdujących się w gniazdach, jeśli chcesz dołożyć kolejne – zaleca się instalowanie kości parami tak, aby miały dokładnie takie same parametry pojemności, częstotliwości taktowania i przepustowości (dzięki temu będą pracować w wydajniejszym trybie dwukanałowym Dual Channel).
Pamiętaj, że w każdej technologii wykonania tych podzespołów masz do wyboru kilka ich wersji. Różnią się od siebie nie tylko wielkością, ale także szybkością działania.
Postaw na sprawdzone kości pamięci RAM od Cebit!
Choć samo dołożenie tych modułów jest zadaniem stosunkowo prostym, tak ich zakup wymaga już pewnej wiedzy. Z tego powodu, jeśli planujesz dokupić pamięć RAM do komputera, skorzystaj z pomocy naszych specjalistów. Odpowiednie kości, zarówno nowe, jak i poleasingowe, zamówisz w sklepie Cebit. Oferujemy wyłącznie sprawdzone, markowe podzespoły komputerowe – zapraszamy do kontaktu!
